Parjolo ba mauliate ma di Tuhan, na sae be kuliah ku, jala nga dilehon Tuhan i be parkarejoan di ahu.
Tung mansai las rohakku
Mulai sonnari attong, ikkon parsiajaran nama taringot tu habatahon, lumobi persiapan laho mangoli, asa lam binoto, asa unang songonna tarsonggot iba annon pas mangoli ala dang niboto dope.
Na parjolo, molo naeng mangoli iba, nauppetting adong ma calon parumaen ni dainang i. Jadi, molo dang adong gope, unang majo pittor sai naeng mangoli attong. Jolo dilului majo attong sesuai dohot spesifikasina. hahaha
Baru ikkon adong modal pangoli na, ikkon sae ma attong manggarar sinamot dohot patupa pesta. Molo so cukkup dope, jolo dipapungu-pungu majo dah. Unang ittor sai mangoli ditahi.
Molo mangoli iba, na parjolo adong ma acara Patua Hata. Songon dia do patua hata i? Tapaihut ihut ma songon naung nisurathon di toruon.
Attar songonon ma simulasi ni partonding na.
Nienet sian KULTUR BATAK
PELATIHAN ( SIMULASI ) ni PROTOKOL dht PARSINABUL
POMPARAN ni JAMITA MANGARAJA SITUMEANG dht BORU
ULAON UNJUK ( PANGOLI ANAK - PAMULI BORU )
I. PATUA HATA
Patua hata ima mula ni sude panghataion, diangka natua tua sian Paranak dohot Parboru.Angka na naeng sihataan disima : Patandahon diri keluarga ni Paranak diuduti Parboru, laos ma ngarangrangi adat na naeng sipatupaon ( husip husip na gogo )..
PERSIAPAN NA PATUA HATA.
1. dung adong hasadaan ni roha ni hasuhuton, tingki marhori hori dinding, ditontuhon ma ari laho Patua hata.
2. Di ari naung ditontuhon, borhat ma Paranak tu bagas ni Parboru, rap dohot angka dongan tubu, Boru, mamboan sipanganon na marsintuhu.masipaimaan ma dijolo ni alaman ni Parborui. Dung hira sikkop sude, borhat ma sahalak sian boru nasida manungkun tu Parboru, manang naung rade do manjalo haroro nasida
3. Dung rade Parboru manjalo haroro nasida, masuk ma Paranak marurutan.
* Parjolo ma boru masuk mamboan sipanganon na marsintuhu dna.
* Natoras ni Pangoli dht Pangoli
* Uduran na asing ( Dongan tubu, Boru/Bere ).
4. Dung masuk , dipatangkas ma jolo manang na boha do parpeak ni na binoan nasidai ( sidapot solup do na ro : olo do dipeakkon ditonga ni mangajana asa disigat boru nasida, olo do langsung disuru diboan tu dapur asa dipature parpeakna.)
5. Masijalangan ma huhut dipatama hunndul ma siadopan.
MULA NI PANGHATAION PATUA HATA.
1. MANUNGKUN HARORO NI PARANAK.
PB : Dihamu tutur nami/tondong nami, Amangboru nami, parjolo tapasahat mauliate tu
Amanta Debata pardenggan basa, ala hipas do hamu na ro, suang songoni do nang hami na nidapothon muna. Bangkona do ro tutur tu bagas ni tondongna, alai huida hami, torop do hamu marnatampak rap dohot namboru/iboto nami. mansai las roha nami manjalo haroro muna, alai manungkun roha, barita aha do ulaning diharoro muna on Amangboru, ai gok do tangan muna mamboan silua. Ima jolo hata nami, asa maralus ma hamu, Amangboru .
Amanta Debata pardenggan basa, ala hipas do hamu na ro, suang songoni do nang hami na nidapothon muna. Bangkona do ro tutur tu bagas ni tondongna, alai huida hami, torop do hamu marnatampak rap dohot namboru/iboto nami. mansai las roha nami manjalo haroro muna, alai manungkun roha, barita aha do ulaning diharoro muna on Amangboru, ai gok do tangan muna mamboan silua. Ima jolo hata nami, asa maralus ma hamu, Amangboru .
PA : Ido tutu Rajanami, sungkun do mula ni hata, nunga manungkun Rajai di haroro
nami tu bagasta na marampang na marjualon. Rajanami/Tulang, dipoda ni
dainang, namboru muna, didok do : molo lao ho amang tu jabu ni Tulangmu,
sotung mangembal ho amang, ingkon do boanonmu sipalas roha ni Tulang dht
nantulangmu. Ia hami Rajanami, pamoruan muna do jala bere muna, sian marga
Situmeang. Posma roha muna Rajanami barita na denggan jala las ni roha do na
huharohon hami ditingkion. Ido Rajanami.
2. PARANAK MARPANGIDOAN ASA DISIGAT SILUA NASIDA.
PB : Mauliate ma tutu, Raja ni Pamoruon nami do hamu hape, jala bere nami na roon.
Molo botido, dok hamuma hinadenggan dohot hinauli ni haroro munaon,
Amangboru !
PA : Las roha nami Rajanami, dijangkon hamu do haroro nami, dinahuboan hami silua
nami, molo manolopi Rajai, asa disigat borumuna/pariban nami ma jolo na
huboan hami i. jala molo uli do di roha ni Rajai asa parjolo ma nian hita
masipanganon/mangalap gogo, asa margogo hita laho manghatai.
PB : Nauli Amangboru,pat ni gaja tu pat ni hora, anak ni Raja do hamu pahompu ni na
mamora. On pe, dihamu Boru nami, ro ma hamu, asa sigat hamu jolo na binoan
ni paribanmuna on.
( Boru ) : dung disigat na binoan ni pariban nasidai didokma :
Rajanami ! nunga husigat hami be na binoan ni pariban nami i
sipanganon na tabo do rajanami jala na marmiak miak, hot
dipagorina, hot diparjambaran, las ma rohanta Rajanami.
3. MANGIDO TINGKI PARANAK LAHO PATANDAHON DIRI,
ANDORANG DIHOBASI TUDU TUDU NI SIPANGANON/ DEKKE
SIMUDUR UDUR.
PB : Amangboru, na marsintuhu do hape haroro muna on, jala barita las ni roha, didok
amangboru ma hatana laos patupa hamuma .
PA : Borunami, asa hobasi hamu ma na naeng sipasahatonta tu adopan ni Rajai.
( Boru ni Paranak rap dohot boru ni Parboru manghobasi angka na
naeng sipasahaton nasida : Tudu tudu ni sipanganon/dekke simudur
udur )
Rajanami, songon na paimahon boru nami laho manghobasi sipangananon, asa
mangido tingki ma jolo hami laho patandahon dirinami na ro on.
PB : nauli Amangboru !
PA : Ia hami Rajanami, ima Pamoruon muna sian marga Situmeang.
1. Hasuhuton nami : ……………………………………………………………….
2. Hami na marhahamaranggi :………………………………………………........
3. Boru,Bere dht angka uduran na asing :………………………………...............
Songoni ma rajanami, nunga hupatandahon hami sude hami na ro on .
PB : Hami pe songoni do Amangboru. Asa hupatandahon ma jolo hami na
nidapothon muna :
1. Hasuhuton bolon namI : ……………………………………………………...........
2. Hami na marhahamaranggi :………………………………………………..............
3. Boru,Bere dht angka na asing :…………………………………………….............
4. PASAHAT TUDU TUDU NI SIPANGANON/DEKKE SIMUDUR UDUR.
PA : ( dung dipatangkas na hinobasan ni boru nasida )
Di hamu Raja ni hula hula nami/Tulang nami, molo nunga rade Rajai
naeng ro ma hami pasahat tudu tudu ni sipanganon tu adopan ni Rajai.
PB : nunga rade be hami Amangboru !
PA : Jonjong ma hita asa rap pasahathon tudutudu ni sipanganon tu hulahulanta.
Dihamu Raja ni Hulahula nami/Tulang nami, dohot sude na ginokkon muna. Dison
ro do hami pamoruon muna sian marga Situmeang, pasahathon sipanganon na
tabo, na marsaudara tu adopan muna, ima tudutudu ni sipanganon. Sai anggiat ma
nian dipatudu Tuhanta tu hita angka nauli, na denggan tu joloanon, di naro hami
pasolhothon diri nami tu hamu.
Tung songonon pe Rajanami na boi hupasahat hami apala ditingkion las ma roha
muna manjalo, asa songon nidok ni natua tua ma dohonon :
Sititi ma sihompa, golang golang pangarahutna, otik so sadia pe na
hupasahat hami, asi ma roha ni Amanta Debata, sai godang ma pinasuna.
PB : Horas ma jala gabe. Hami pe antong Raja ni boru, ala ni las ni rohanami, tong tong
do elekon nami hamu, asa mangarade ma hamu Amangboru.
PA : Nunga rade be hami Rajanami.
PB : Dihamu Amangboru nami/namboru nami, songoni nang uduran muna, dison hami
hulahula muna, pasahathon dekke simudur udur, asa saut pangidoan nami tu
Amanta Debata, udur hamu tu parhorasan, udur tu panggabean,dekke sitiotio asa
tio ma mual tahuon muna, tio nang parngoluan muna tu joloanon,dekke sahat asa
sahat sahat ni solu sahat ma tu bontean, sahat ma hita lelelng mangolu, sahat tu
parhorasan sahat tu panggabean. Horasma jala gabe. ( masijalangan ma )
5. MAMBAHEN TANGIANG MARSIPANGANON.
PB : Amangboru ! ala hamu do na mamboan sipanganon on, naeng ma sian hamu nian
na mambahen tangiang ma sipanganon.
PA : Dos ma rohanta Rajanami, mauliate.
Pinangido tu Amanta St ……….Situmeang, asa mambahen tangiang marsipanganon.
( jonjong ma na mambahen tangiang, dung Amen didok ma hata ni
sipanganon ): Sititi ma sihompa golang golang pangarahutna,
otik so sadia pena tarpatupa hami Rajanami,sai godang
ma pinasuna. Marjomuk ma hita.
6. MASITARIASAN DIANGKA TUDUTUDU NI SIPANGANON/DEKKE .
PB : Dihita na marhahamaranggi,Borunami/Berenami, songoni nang di dongan sahuta
nami, dison tajalodo tudutudu ni siapanganon sian Raja ni Pamoruonta Raja
Situmeang, tung dijolo ni hasuhuton pei, naung rap manjalo ma hita disi, botima !
PA : Dihita pomparan ni Ompunta Jamita Mangaraja Situmeang,Borunami/Berenami,
dison tajalodo dekke sitio sian Raja ni Hulahulanta Raja ………………, tung dijolo ni
hasuhuton pei, naung rap manjalo ma hita disi, botima !
PB : Dihita na mardongan tubu,borunami/berenami, songoni nang dihamu
Amangborunami/namborunami, ala prasmanan do hita, rap ma hita marsibuat
sian meja ni sipanganon naung huparade hami, botima!
Borunami, asa pature hamu angka jambar ni raja torop.
( aliang aliang, ate ate, butuha raja manang usus halus )
PA : ( ditingki marsipanganon )
Dekke sian hulahulanta : tu Pinompar ni Ompu Raja Lalo, tu Pinompar ni Ompu
Binanga Julu, tu Pinompar ni Ompu Raja Naunang, tu Boru/Berenami.
7. TARINGOT TU TUDUTUDU NI SIPANGANON.
PB : Amangboru ! andorang so tauduti panghataionta, denggan ma ta tutup jolo dohot
tangiang marsipanganon. ( tangiang sian Parboru )
Dihamu Amangboru nami !
Didok natua tua : Jolo ni nang nang asa ni nungnung, jolo ni pangan
asa sinungkun.
Nangkin nunga marsipanganon hita, jala dipasahat hamu tudutudu ni sipanganon na
tabo tu adopan nami. On pe marpanungkun ma hami tu hamuna, boha ma hata ni
tudutudu ni sipanganon, na pinasahat munai, jala boha ma hasahatanna.botima
Amangboru !
PA : Mauliate ma Rajanami, molo hami mandok, ala sangap do hamu dihami,
ia tudutudu ni sipanganon naung hupasahat hami i, surung surung muna doi
Rajanami. Las ma roha ni Rajai manjalo. Botima Rajanami.
PB : Mauliate ma Amangboru, las ma roha name manjalo, ai surung surung nami do
hape. Horasma. Dihita na marhahamaranggi,Borunami/ Berenami songoni nang di
dongan sahuta nami, didok Amangborunta Raja Situmeang, surung surung ta do
tudutudu ni sipanganon na pinasahat nasida. Jadi di hamu borunami asa pature
hamu ma hombar tu parpeakna,botima !
PA : songoni nang dihamu borunami, asa pature hamu dekke na sian
hulahulanta, botima !
8. MAMULAI PANGHATAION PATUA HATA/MASIALAPAN HATA.
PB : Amangboru, nunga boi tauduti panghataionta ?boha nunga rade hamu ?
PA : Mauliate ma Rajanami, apala ido na huharohon hami tuson,, ianggo hami
rajanami na rap borhat do mardongan tangiang sian jabu nami mandapothon
hamu, nunga rade be hami Rajabolon.
PB : Antong lehon hamu ma jolo tingki di hami, laho masialapan hata angka na
mardongan tubu.
( mangido tingki masialapan hata na gabe Parsinabul. )
PAIDUA NI HASUHUTON :
Dihita na marhahamaranggi Pinompar ni Ompunta Raja …………………., Raja ni
dongan sahuta nami, dison hita marnatampak, mangadopi, manungkun, huhut
manise Raja ni Pamoruonta Raja Situmeang. Ala hami ma nuaeng na gabe
hasuhuton diulaonta sadarion,hupasahat hami ma tu hamu hahadoli,anggi doli na
gabe Raja panungkun sian hita. Hamuma na masiaturan, botima !
PSB : Mauliatema di hamu suhut nami, ingot do hamu di tona ni Ompunta na mandok :
Silulu sada anak, silulu sada boru. Songon nidok ni natuatua
: tinallik huling huling tarida holi holi, molo sada sian hita na gabe suhut,
na deba nai ma na gabe Panamboli.
Nuaeng ise ma sian hita na gabe Raja Panungkun tu Pamoruonta !
HAHAANGGI : Laos hamuma Anggi doli, na gabe Raja Panungkun sian hita tu
Pamoruonta.
PSB : Dihamu dongan sahuta nami . Didok natua tua : Hombar pe Partubu, hombaran do
Parhundul. Ise ma sian hita na gabe Raja Panungkun tu Pamoruonta !
DONGAN SAHUTA :Dihamu suhut nami, suhut paidua dohot paidua ni hasuhuton, sian
hami dongan sahuta muna mandok : mauliate ma parjolo tu hamu, ala parsidohot
do hami diulaonta sadarion. Manolopi nauli ma hami Rajanami.
PSB : Mauliatema dihamu dongan sahuta nami. antong dosma rohanta ahu ma na gabe Raja
Panungkun tu Raja ni Pamoruonta ? horasma jala gabe !
Amangboru Raja Situmeang ! nunga rade be hami asa manghatai ma hita !
PSA : Mauliatema Rajanami/Tulang. Molo hami nunga tipakbe, ala rap martangiang do
hami nangkin sian jabu. Botima Rajanami !
9. HATA NI SIPANGANON.
PSB : Mauliate ma Amangboru, nangkin nunga marsipanganon hita, nunga butong hami mangan indahan
nalas na binoan munai, asi ma roha ni Tuhanta, sai gok ma las ni roha dijangkon daging dohot
tondinta tu joloanon. Sagat na marlompan juhut na tabo , sai tabo ma dihita angka parngoluon,
sombu uas nami di aek sitio tio na tinahu munai, sai lam tu tiona ma parnidaanta tu joloan on
di pasu pasu Tuhanta. Songon nidok ni natua tua :Bagot na marhalto ma na tubu dirobean,
sai horas ma hami na manganhon, tu ganda na ma singkat ni, di hamu na mangalean.
Sinur na pinahan, gabe ma na niula muna, dapot na ni luluan, jumpang na jinalahan.
Di hata ni sipanganon i sungkunon nami ma hamu Amangboru : diama langkatna,
diama unokna, diama hatana diama na nidokna. Paboa Amangboru ma !
PSA : Ido tutu, Rajanami ! nunga manungkun Rajai, asa dohonon ma songon nidok ni
natua tua : Pat ni gaja tu pat ni hora, molo marsuru Raja ni hula hula, ingkon do
oloan. Asa jumpang na niluluan, jala dapot na jinalahan.
Ido tutu: Jolo ni nangnang asa ni nungnung, jolo pinangan asa sinungkun.
Hata ni sipanganon naung tarpahajob dohonon ma : Pamurnas mai tu daging ,
saudara mai tu bohi. Sipalomak imbulu mai, sipaneang holi holi.
Siti ma sihompa golang golang pangarahutna. Otik so sadia pe na
hupatupa hami i Rajanami, sai godang ma Pinasuna.
Ia hatana : Parhorason , Panggabean do Rajanami. Botima !
10. HATA NI SITANGKASNA PARHORASAN PANGGABEAN.
PSB : Dihita na marhahamaranggi, borunami, dongan sahuta nami, sude angka Raja na
nidapothon ni Pamorunta Raja Situmeang.
Mauliate ma di Tuhanta. Ia hata ni sipanganon na pinasahat ni Pamorunta Raja
Situmeang Parhorason Panggabean do. Las ma rohanta disi. Alai Amangboru !
Marangkup do nauli, mardongan do na denggan. Siangkupna songon na hundul,
sidongan na songon na mardalan. Asa tangkas ma uju purba, tangkasan ma uju
angkola. Tangkas ma hita maduma, tangkasan ma hita saluhut mamora.
Sitangkas ni Parhorason Panggabean paboa Amangboru ma siani !
PSA : Ido tutu Rajabolon : tangkas ma uju purba, tumangkas ma uju angkola. Tangkas
pe hita maduma, tumangkasan ma hita mamora.
Sitangkas ni Parhorason Panggabean, paboa on ma Rajanami !
( dilengkapi ma dohot angka umpasa )
Rajanami/Tulang na basa ! balga ninna anak, pinangolihon, magodang ninna boru
pinamulihon. Nunga balga anak dijolo nami, ima beremuna. Alani Rajanami,
husuru hami ma anak nami, mangaririt boru ni Tulangna. Mansai godang do hamu
hula hula nami Tulangna. Didok beremuna, ima anak nami na margoar ………………
Situmeang, nunga ditodo rohana ninna, boru ni Tulangna sian huta on.Ima na
margoar ( santabi ) …………………………Br …………………………………..
Di na pungu hami sekeluarga, pinatangkas do tu anaknami, denggan do dipatorang,
jala mansai las rohanami, ala diboto anaknami i do hape hinauli ni boru ni Tulangna,
dang manundalhon borotan ibana. Jala gogo rohana naeng marboru ni Tulang. Tangkas
do huboto hami, na burju do hamu marboru, alani satolop do hami di na
masiunduhan anaknami dohot borumuna. Songon nidok ni natua tua :
Ompu raja I jolo, martungkot siala gundi. Adat na pinungka ni Ompunta,
denggan ma ihuthonon ni parpudi, ai dapotan sangap ma iba , jala dapotan uli.
Ido Tulang/Rajabolon ! asa diari nauli dibulan nadenggan on, ro hami
mandapothon, manomba dohot pasahathon pangidoan nami tu hamu na solot
diate ate ni anaknami, na gompang dipususu nami, di unduk masioloan anaknami
dohot boru ni Rajai, jala ihot nasida nadua marpudun saut, dibagasan holong.
Asa pos rohanami , Rajanami na patua hata ma hami ,asa parbinoto angka na tua
tua ni ianakkonta. Ima sitangkasna Rajanami.
11. DISUNGKUN BORUNASIDA/MASIALAPAN HATA MANJALO NA
PATUA HATA/MARPANGIDOAN PARANAK ASA MARHUSIP HUSIP
NA GOGO.
PSB : Amangboru ! nunga patar songon indahan dibalanga, dipatorang hamu haroro
muna, jala tangkas do dipinggol, disipareon nami disitangkasna na pinaboa muna.
Dohonon ma Amangboru ! Pitu lili nami, paualu jugia nami,
nunga uli nipi nami, ala ro ma hamu bere nami laho manopot borunami.
Alai, hupatangkas jala husngkun hami jolo Amangboru, borunami.
· Borunami, nunga tangkas nangkin dipaihut ihut hamu panghataion nami dohot pariban muna marga Situmeang. Sungkun hamu jolo maen muna si …………………, toho do naung masiunduhan hata nasida dohot anak ni pariban muna si ………….. Situmeang ?
BORU : ( dung disungkun maen nasida )
Toho do ninna Rajanami, naung unduk masihaholongan nasida
PSB : Dihita na marhahamaranggi, Boru/Berenami, dongan sahuta nami , tarlobi di suhut
nami .Nunga disungkun Borunta si …………………………..naung unduk masihaholongan
nasida dohot berenta si ……………………Situmeang, nunga rap mambege hita di
pangidoan ni Amangborunta, na Patua hata do haroro nasida, di naunduk
masihaholongan anak nasida dohot borunta. Boha ? jaloonta do I ?
parjolo hupasahat tingki tu Boru/Berenami !dok hamu hatamuna !
BORU/BERE :
Mauliate ma dihamu Raja ni Hula hula nami. tangkas do tutu hupaihut ihut hami, songon
dia pardalan ni panghataionta ditingkion. Molo sian hami boru muna, mandok : Las ma
rohanta, sidok botima hami Rajanami .
PSB : Mauliate ma di hamu Borunami, Nuaeng huapasahat hami tu dongan sahuta .
DONGAN SAHUTA :
Mauliate ma dihamu suhut name, molo dung masioloan hamu na marhulahula
marboru, sipanolopi ma hami, botima !
PSB : tu hita na marhahamaranggi, parjolo ma tu hahadoli nami .
NA MARHAHAMARANGGI :
Horas ma jala gabe. Molo sian hami hahadolimuna mandok, taolophonma
dibagasan las ni roha .
PSB : nuaeng pinasahat ma tu suhut bolon. Didok natua tua :
Lata pe na lata, duhut duhut sibutbuton, Hata pe hata ni angka Raja,
hasuhuton do Panimpulan. Pinasahat ma tu suhut nami.
SUHUT BOLON :
Dihamu Hahadoli/Anggidoli nami, Dakkana do rantingna, hata ni hahana do hata
ni anggina. Dosma rohanta disi, tajalo ma na patua hata Amangborunta.
PSB : Songoni ma tutu Amangboru, nunga tangkas di bege hamu naung satolop hami.
Hujalo hami ma hamu na patua hata, dipadan ni borunami dohot anakmuna.
Horas ma jala gabe !
PSA : Mauliate godang dipasahat rohanami tu hamu Tulang/Raja bolon !nunga siat
pangidoan nami . songoni nang dihita na mardongan tubu,borunami/berenami,
las ma rohanta nunga dioloi Rajai pangidoanta.
Rajanami ! molo boi elek elek nami , unang didok hamu siat tangan siat botohon,
mangido hami asa ditingkion ma nian hupasahat hami husip husip na gogo,
diangka pangaredeon tu udut ni ulaonta tu ari na ro. Botima Rajanami. !
12. MASIPATANGKASAN MANANG NA DIJALO DO HUSIP HUSIP NA
GOGO.
PSB : Amangboru, didok hamu : siat tangan siat botohon, alai didatdati hamu do pasiat
pangidoan muna, hurimpu hami do tition muna muse ari na dumenggan di udut ni
ulaonta. Si ingoton do Amangboru, dai ni juhut na binoan munai, ima tabona, talup
do sirana, tarida do asomna, tangkas lasiakna.
Ba ro ma hamu saulak nai, dihadohoonna, pasahat husip husip tu hami.
Ate dang tingkos hatangki ? ( dialusi spontan : Ido Rajanami )
PSA : Rajanami, tung tingkos do hata ni Rajai, alai didok natua tua :
Durung ma diboru, tomburan ma di Hulahula.
Tangiangkon hamu ma Rajanami, asa tu gandana pancarian nami , ai boru muna
do hami, tung so marholang do pasagaton nami hamu hula hula nami . muse
Rajanami na maol do papunguon tingki, ai marhais martuduk do hami sude.
Uli ma roha muna Rajanami